Khi những vấn đề xã hội như nghèo đói, bạo lực, xâm hại hay khuyết tật ngày càng được quan tâm, ngành công tác xã hội nổi lên như một nghề nghiệp không thể thiếu trong mọi quốc gia phát triển. Tuy nhiên, để trở thành một nhân viên công tác xã hội giỏi, bạn không chỉ cần trái tim nhân ái mà còn phải sở hữu nhiều kỹ năng chuyên môn vững vàng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tiềm năng của ngành cũng như hành trang cần có để theo đuổi con đường đầy nhân văn này.
1. Ngành Công tác xã hội là gì?
Ngành công tác xã hội là một lĩnh vực chuyên môn nhằm hỗ trợ các cá nhân, gia đình và cộng đồng vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống và xây dựng một xã hội công bằng, nhân văn hơn.
Theo định nghĩa của Liên đoàn Công tác Xã hội Quốc tế (IFSW), công tác xã hội là nghề nghiệp thúc đẩy sự thay đổi xã hội, phát triển cộng đồng, và trao quyền cho con người thông qua các nguyên tắc công bằng và quyền con người.
Tại Việt Nam, ngành công tác xã hội được công nhận là một ngành nghề quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh xã hội đang đối mặt với nhiều thách thức như: bất bình đẳng, nghèo đói, bạo lực gia đình, và các vấn đề tâm lý xã hội. Công tác xã hội không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ người yếu thế mà còn góp phần xây dựng các chính sách xã hội bền vững.
2. Vai trò và lĩnh vực hoạt động của ngành Công tác xã hội
Vai trò của công tác xã hội không chỉ giới hạn ở việc hỗ trợ trực tiếp mà còn bao gồm nhiều khía cạnh quan trọng trong đời sống xã hội bao gồm:
- Hỗ trợ người yếu thế: Công tác xã hội giúp đỡ các nhóm dễ bị tổn thương như trẻ em mồ côi, người khuyết tật, nạn nhân bạo lực gia đình, hoặc người vô gia cư.
- Thúc đẩy công bằng xã hội: Nhân viên công tác xã hội phối hợp với cơ quan nhà nước và tổ chức phi chính phủ nhằm xây dựng và triển khai chính sách hỗ trợ nhóm yếu thế.
- Tư vấn và trị liệu tâm lý: Giúp cá nhân vượt qua khủng hoảng tinh thần, cải thiện sức khỏe tâm lý.
- Phát triển cộng đồng: Xây dựng các chương trình giáo dục, việc làm, và nâng cao nhận thức cộng đồng.
Lĩnh vực hoạt động của ngành công tác xã hội rất đa dạng, bao gồm:
- Y tế: Làm việc tại bệnh viện, hỗ trợ bệnh nhân và gia đình đối mặt với bệnh tật.
- Giáo dục: Hỗ trợ học sinh, sinh viên vượt qua khó khăn tâm lý, học tập.
- Cộng đồng: Tham gia các dự án phát triển bền vững, giảm nghèo, và bảo vệ môi trường.
- Pháp lý: Hỗ trợ nạn nhân của bạo lực hoặc vi phạm quyền con người.
3. Học ngành ngành công tác xã hội ra trường làm gì?
Nhiều bạn trẻ khi bắt đầu quan tâm đến ngành công tác xã hội thường băn khoăn: Có chứng chỉ ngành công tác xã hội ra làm gì? Thực tế, cơ hội nghề nghiệp trong ngành này rất phong phú, đặc biệt trong bối cảnh nhu cầu về nhân lực công tác xã hội tại Việt Nam đang tăng cao.
Theo khoản 1 Điều 6 Thông tư 26/2022/TT-BLĐTBXH quy định nhiệm vụ và các vị trí công việc phổ biến của ngành công tác xã hội sau:
- Nhân viên công tác xã hội tại bệnh viện: Hỗ trợ bệnh nhân và gia đình trong việc tiếp cận dịch vụ y tế, tư vấn tâm lý.
- Chuyên viên tư vấn tâm lý học đường: Làm việc tại trường học để hỗ trợ học sinh, sinh viên giải quyết các vấn đề tâm lý, xã hội.
- Nhân viên tổ chức phi chính phủ (NGO): Tham gia các dự án phát triển cộng đồng, bảo vệ quyền trẻ em, hoặc hỗ trợ người khuyết tật.
- Cán bộ chính sách xã hội: Làm việc tại các cơ quan nhà nước như Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội để xây dựng và triển khai các chính sách xã hội.
- Nhà hoạt động xã hội: Thúc đẩy các phong trào nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, chống bạo lực gia đình, hoặc bảo vệ môi trường.
4. Kiến thức chuyên môn và kỹ năng cần thiết để học ngành công tác xã hội
Để thành công trong ngành công tác xã hội, sinh viên cần trang bị cả kiến thức chuyên môn và kỹ năng mềm bao gồm:
- Kỹ năng lắng nghe, tư vấn và thấu cảm: Đây là yếu tố cốt lõi giúp nhân viên công tác xã hội tiếp cận và hỗ trợ hiệu quả những cá nhân đang gặp khó khăn. Biết lắng nghe bằng sự đồng cảm, không phán xét sẽ giúp xây dựng lòng tin và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hỗ trợ.
- Khả năng phân tích tình huống xã hội: Nhân viên công tác xã hội cần có tư duy phân tích để đánh giá đúng bản chất của vấn đề, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp với từng hoàn cảnh cụ thể.
- Kiến thức tổng hợp về tâm lý, xã hội và pháp luật: Việc nắm vững các nguyên lý tâm lý học, hiểu biết về cấu trúc xã hội và hệ thống pháp lý sẽ giúp người học đưa ra các can thiệp chính xác, đúng quy định, góp phần bảo vệ quyền lợi và cải thiện cuộc sống cho đối tượng được hỗ trợ.
5. Cơ hội nghề nghiệp và triển vọng phát triển ngành công tác xã hội
Tại Việt Nam, nhu cầu được hỗ trợ xã hội đang ở mức rất cao, trải rộng trên nhiều nhóm đối tượng. Hiện nay, có hơn 11,4 triệu người cao tuổi, khoảng 2 triệu người thuộc diện người có công với cách mạng đang nhận trợ cấp. Cả nước có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật, hàng triệu người gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần và khoảng 2 triệu trẻ em sống trong hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Bên cạnh đó, 3,75% số hộ dân nằm trong diện nghèo và 4,55% thuộc nhóm cận nghèo. Hơn 3,1 triệu người đang hưởng trợ cấp xã hội hàng tháng, và mỗi năm có khoảng 2 triệu lượt hộ gia đình cần được hỗ trợ khẩn cấp. Ngoài ra, không thể không kể đến nhiều phụ nữ và trẻ em là nạn nhân của bạo lực, mua bán người, xâm hại, hoặc phải sống lang thang, mưu sinh trên đường phố.
Trước thực trạng đó, ngành công tác xã hội đang ngày càng khẳng định vai trò thiết yếu trong hệ thống an sinh xã hội. Theo Quyết định số 112/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ Ban hành Chương trình phát triển công tác xã hội giai đoạn 2021-2030 yêu cầu đến năm 2030, Việt Nam cần nguồn lực rất lớn nhân viên công tác xã hội để đáp ứng đủ nhu cầu hỗ trợ các nhóm yếu thế như trẻ em mồ côi, người khuyết tật, nạn nhân bạo lực gia đình và người cao tuổi.
Trên thị trường quốc tế, ngành công tác xã hội cũng tăng trưởng mạnh, với dự báo tăng 9% việc làm tại Mỹ từ 2021-2030 (Cục Thống kê Lao động Hoa Kỳ). Các nước như Úc, Canada ưu tiên định cư cho nhân lực ngành này. Dù đối mặt thách thức về tính chuyên nghiệp, sự đầu tư từ UNICEF, UNESCO và chính phủ Việt Nam đảm bảo triển vọng phát triển bền vững.
6. Học ngành Công tác xã hội ở đâu uy tín, linh hoạt?
Khi lựa chọn nơi học ngành công tác xã hội, yếu tố uy tín, chất lượng đào tạo và tính linh hoạt của chương trình là những tiêu chí hàng đầu. Một trong những đơn vị hàng đầu tại Việt Nam là Trường Đại học Công Đoàn với chương trình LDA Elearning – đào tạo từ xa ngành công tác xã hội, mang đến cơ hội học tập chất lượng, phù hợp với nhiều đối tượng học viên.
Lý do chọn chương trình LDA Elearning của trường Đại học Công Đoàn:
- Học online 100%: Hệ thống Elearning hiện đại với bài giảng video, tài liệu số, và lớp Zoom tương tác, phù hợp cho người đi làm hoặc ở xa.
- Bằng cử nhân công lập: Có giá trị pháp lý toàn quốc, đáp ứng thi công chức, nâng ngạch, hoặc phát triển sự nghiệp.
- Thời gian học ngắn: Văn bằng thứ 2 chỉ 1.5-2 năm, tiết kiệm thời gian.
- Đào tạo thực tiễn: Trang bị kiến thức tâm lý, xã hội, pháp lý và kỹ năng tư vấn, phân tích, sẵn sàng làm việc sau tốt nghiệp.
- Hỗ trợ tận tâm: Đồng hành cùng giảng viên và cộng đồng học viên, mang lại sự tự tin và tự hào khi tốt nghiệp.
Dự kiến tuyển sinh: Trường Đại học Công Đoàn đang chuẩn bị mở rộng chương trình đào tạo từ xa ngành công tác xã hội, với đối tượng tuyển sinh rộng từ tốt nghiệp THPT đến đại học, tạo cơ hội cho nhiều người học tiếp cận chương trình chất lượng này.
Ngành công tác xã hội không chỉ là một nghề nghiệp, mà còn là một sứ mệnh cao cả, mang lại giá trị nhân văn sâu sắc. Đây là lĩnh vực dành cho những người có trái tim ấm áp, mong muốn góp phần xây dựng một xã hội công bằng và tốt đẹp hơn. Với triển vọng phát triển mạnh mẽ và cơ hội việc làm đa dạng, công tác xã hội đang trở thành lựa chọn hấp dẫn cho nhiều bạn trẻ.