Với việc các trường đại học được tự chủ tuyển sinh mạnh mẽ theo Luật số 34, các điều kiện học văn bằng 2 đã có nhiều thay đổi đáng kể so với trước đây. Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các quy định cốt lõi, từ điều kiện xét tuyển, thi tuyển, học trái ngành, đến việc làm rõ văn bằng 2 có giá trị không theo quy định hiện hành, cung cấp một lộ trình rõ ràng cho người học đang có nhu cầu chuyển đổi.
Nhu cầu học tập suốt đời và chuyển đổi ngành nghề đang thúc đẩy nhiều người tìm đến giải pháp học văn bằng 2 (VB2). Tuy nhiên, sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật số 34/2018/QH14) có hiệu lực, trao quyền tự chủ lớn hơn cho các cơ sở giáo dục, quy trình và điều kiện tuyển sinh đã có nhiều thay đổi đáng kể.
Bài viết này phân tích các quy định cốt lõi về điều kiện học văn bằng 2, làm rõ các hình thức tuyển sinh, và đánh giá giá trị pháp lý của văn bằng trong bối cảnh hiện tại, đồng thời đề cập đến các giải pháp đào tạo linh hoạt đang trở thành xu hướng.
Bối cảnh và Khái niệm Văn bằng 2
Theo thông lệ, văn bằng 2 là gì được hiểu là chương trình đào tạo dành cho những người đã có ít nhất một bằng tốt nghiệp đại học. Mục tiêu của chương trình này là cung cấp cho người học một bằng cử nhân/kỹ sư thứ hai ở một ngành đào tạo khác, giúp họ mở rộng kiến thức và cơ hội nghề nghiệp mà không cần trải qua lại toàn bộ chương trình 4-5 năm.
Trước đây, các quy định về tuyển sinh VB2 được Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) quy định khung tương đối cứng. Tuy nhiên, với tinh thần của Luật số 34/2018/QH14 (Nguồn: Cổng thông tin điện tử Chính phủ, 2018), các trường đại học được tự chủ trong việc quyết định phương thức tuyển sinh (thi tuyển, xét tuyển, hoặc kết hợp) dựa trên đề án tuyển sinh của mình.
Phân tích các điều kiện học văn bằng 2 cốt lõi
Dù các trường được tự chủ, các điều kiện học văn bằng 2 vẫn phải tuân thủ một số quy định nền tảng.
1. Điều kiện tiên quyết: Bằng tốt nghiệp đại học thứ nhất
Đây là điều kiện “cứng” và bắt buộc. Người học phải sở hữu ít nhất một (01) bằng tốt nghiệp đại học (bất kể hình thức đào tạo: chính quy, vừa làm vừa học, hay đào tạo từ xa) do các cơ sở đào tạo trong nước cấp.
Đối với bằng tốt nghiệp do các cơ sở giáo dục nước ngoài cấp, văn bằng phải được Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) công nhận tương đương.
2. Điều kiện về hình thức tuyển sinh (Thi tuyển và Xét tuyển)
Đây là điểm có nhiều thay đổi nhất. Hiện có hai hình thức tuyển sinh VB2 phổ biến:
-
Thi tuyển: Vẫn được áp dụng tại một số trường đặc thù (như Y Dược, An ninh) hoặc các trường top đầu. Người học sẽ phải thi 2-3 môn thuộc khối kiến thức cơ sở ngành và chuyên ngành. Đây là một rào cản lớn đối với những người đã đi làm lâu năm.
-
Xét tuyển: Đây là xu hướng chủ đạo. Hầu hết các trường đã loại bỏ thi tuyển để tạo điều kiện cho người học. Việc xét tuyển thường dựa trên kết quả học tập của bằng đại học thứ nhất (GPA), hoặc xét tuyển kết hợp với phỏng vấn.
3. Điều kiện học trái ngành
Người học được phép đăng ký VB2 ở một ngành khác hoàn toàn so với bằng đại học thứ nhất. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng, người học sẽ phải hoàn thành một khối lượng kiến thức bổ sung (học phần chuyển đổi). Các học phần này giúp người học có kiến thức nền tảng của ngành mới trước khi vào chuyên ngành.
Giá trị pháp lý và xu hướng lựa chọn
Một trong những băn khoăn lớn nhất của người học là văn bằng 2 có giá trị không. Vấn đề này đã được giải quyết rõ ràng về mặt pháp lý.
Cụ thể, Thông tư 27/2019/TT-BGDĐT của Bộ GD&ĐT (Nguồn: Thư viện Pháp luật, 2019) quy định về nội dung ghi trên văn bằng. Theo đó, trên phôi bằng tốt nghiệp đại học không còn ghi hình thức đào tạo (chính quy, tại chức, VB2, hay từ xa).
Điều này có nghĩa là, về mặt pháp lý, bằng tốt nghiệp VB2 có giá trị tương đương như các loại hình bằng cấp khác, được sử dụng bình đẳng trong việc xét nâng lương, bổ nhiệm, thi công chức, hay học lên các bậc cao hơn (Thạc sĩ, Tiến sĩ).
Giải pháp thay thế: Xu hướng học E-learning cho “văn bằng thứ hai”
Bên cạnh mô hình VB2 truyền thống (vẫn có thể yêu cầu thi tuyển và học tập trung buổi tối/cuối tuần), bối cảnh “bình thường mới” và nhu cầu học tập linh hoạt đã thúc đẩy sự phát triển của các chương trình đào tạo từ xa (E-learning).
Hình thức này, về bản chất, là con đường để người đi làm sở hữu “văn bằng thứ hai” (tấm bằng đại học thứ hai) nhưng giải quyết được triệt để các rào cản của mô hình cũ:
-
Điều kiện đầu vào: 100% xét tuyển hồ sơ (dựa trên bằng ĐH 1 hoặc bằng THPT), hoàn toàn không thi tuyển.
-
Phương thức học: 100% học trực tuyến qua hệ thống E-learning, cho phép người học chủ động 24/7, không ảnh hưởng đến công việc.
Các chương trình E-learning tại các trường đại học công lập uy tín, ví dụ như chương trình đào tạo hệ E-learning tại Văn Bằng 2 Đại Học Công Đoàn, đang thu hút sự quan tâm lớn. Người học tốt nghiệp vẫn nhận được bằng Cử nhân Đại học (theo Thông tư 27) với giá trị pháp lý tương đương, mở ra con đường “chuẩn hóa” kiến thức một cách linh hoạt và hiệu quả nhất.