Trong bối cảnh xã hội ngày càng phát triển nhưng cũng phát sinh nhiều vấn đề phức tạp như nghèo đói, bất bình đẳng, bạo lực gia đình, trẻ em bị xâm hại, người yếu thế thiếu cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội, ngành Công tác xã hội dần khẳng định vai trò quan trọng và không thể thiếu. Tuy nhiên, không ít người vẫn băn khoăn ngành công tác xã hội là ngành gì, học để làm gì, có phù hợp với bản thân hay không và cơ hội việc làm ra sao. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu một cách đầy đủ, hệ thống và dễ hình dung nhất về ngành Công tác xã hội, từ khái niệm, nội dung đào tạo, kỹ năng cần thiết cho đến triển vọng nghề nghiệp trong tương lai.
1. Ngành công tác xã hội là ngành gì và có vai trò như thế nào trong xã hội hiện đại?
Để hiểu đúng bản chất ngành học này, trước hết chúng ta cần làm rõ ngành công tác xã hội là ngành gì, ngành này hình thành nhằm phục vụ mục tiêu nào và đóng góp ra sao cho sự phát triển chung của xã hội.
1.1. Khái niệm ngành công tác xã hội
Ngành công tác xã hội là ngành đào tạo những người làm công việc hỗ trợ, can thiệp và giải quyết các vấn đề xã hội, giúp cá nhân, gia đình, nhóm và cộng đồng nâng cao chất lượng cuộc sống, đảm bảo công bằng xã hội và phát triển bền vững. Người làm công tác xã hội không chỉ hỗ trợ về mặt vật chất mà còn can thiệp về tâm lý, xã hội, chính sách và quyền con người.
Khác với suy nghĩ phổ biến cho rằng công tác xã hội chỉ là “làm từ thiện”, trên thực tế đây là một ngành khoa học – nghề nghiệp chuyên môn cao, có hệ thống lý thuyết, phương pháp và quy trình can thiệp rõ ràng.
1.2. Vai trò của ngành công tác xã hội trong đời sống
Khi tìm hiểu ngành công tác xã hội là ngành gì, bạn sẽ nhận ra ngành này hiện diện ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội:
-
Hỗ trợ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ mồ côi, trẻ bị bạo lực
-
Can thiệp và tư vấn cho người gặp khủng hoảng tâm lý
-
Hỗ trợ người khuyết tật, người cao tuổi hòa nhập cộng đồng
-
Tham gia xây dựng và triển khai chính sách an sinh xã hội
-
Kết nối các nguồn lực xã hội để giúp người yếu thế tự vươn lên
Có thể nói, ngành Công tác xã hội chính là cầu nối giữa con người – cộng đồng – chính sách xã hội.
>>> Xem thêm: Ngành công tác xã hội học trường nào
2. Ngành công tác xã hội học những gì trong chương trình đào tạo?
Sau khi đã hiểu ngành công tác xã hội là ngành gì, mối quan tâm tiếp theo của nhiều thí sinh chính là chương trình đào tạo có nặng lý thuyết hay không, có sát thực tế không và học những môn gì.
2.1. Kiến thức nền tảng về xã hội và con người
Sinh viên ngành Công tác xã hội trước hết sẽ được trang bị hệ thống kiến thức nền tảng để hiểu con người trong mối quan hệ với xã hội, bao gồm:
-
Xã hội học
-
Tâm lý học đại cương
-
Tâm lý học xã hội
-
Hành vi con người và môi trường xã hội
-
Văn hóa – xã hội Việt Nam
Những môn học này giúp người học hiểu sâu sắc bối cảnh sống, tâm lý và hành vi của các nhóm đối tượng khác nhau trong xã hội.
2.2. Kiến thức chuyên ngành công tác xã hội
Ở giai đoạn chuyên ngành, sinh viên sẽ được tiếp cận trực tiếp với các học phần cốt lõi, làm rõ hơn ngành công tác xã hội là ngành gì dưới góc độ nghề nghiệp:
-
Công tác xã hội cá nhân
-
Công tác xã hội nhóm
-
Công tác xã hội cộng đồng
-
Tham vấn và tư vấn xã hội
-
Công tác xã hội với trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật
-
Công tác xã hội trong bệnh viện, trường học, doanh nghiệp
2.3. Thực hành và thực tập nghề nghiệp
Một điểm mạnh của ngành Công tác xã hội là chương trình đào tạo luôn gắn liền với thực tế. Sinh viên sẽ tham gia:
-
Thực hành kỹ năng nghề
-
Thực tập tại trung tâm bảo trợ xã hội, bệnh viện, trường học
-
Tham gia dự án cộng đồng, chương trình xã hội
Điều này giúp người học không chỉ hiểu ngành công tác xã hội là ngành gì trên lý thuyết mà còn làm được việc ngay sau khi ra trường.
>>> Xem thêm: Ngành công tác xã hội làm nghề gì
3. Xu hướng phát triển của nghề công tác xã hội trong kỷ nguyên 4.0
Dưới áp lực của tốc độ sống nhanh và sự cô lập trên mạng xã hội, định nghĩa về ngành công tác xã hội là ngành gì đang có những chuyển dịch quan trọng. Nghề nghiệp này không còn gói gọn trong các trung tâm bảo trợ mà đã thâm nhập sâu vào các ngách của nền kinh tế tri thức, tạo ra những vị trí công việc mới mẻ và đầy tiềm năng.
Sự kết hợp giữa công nghệ thông tin và khoa học hành vi đã mở ra những hướng đi mới, cho phép các dịch vụ xã hội tiếp cận được nhiều người hơn với chi phí thấp hơn nhưng hiệu quả cao hơn:
3.1. Công tác xã hội trong doanh nghiệp (ESG và CSR)
Các tập đoàn lớn hiện nay rất chú trọng đến chỉ số ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị). Cử nhân công tác xã hội được săn đón để quản lý các dự án trách nhiệm xã hội doanh nghiệp, chăm sóc sức khỏe tinh thần cho nhân viên và xây dựng môi trường làm việc không phân biệt đối xử.
3.2. Ứng dụng công nghệ trong quản lý ca và hỗ trợ từ xa
Tele-social work (công tác xã hội từ xa) đang trở thành xu hướng. Việc sử dụng các ứng dụng quản lý hồ sơ, tư vấn trực tuyến và sử dụng Big Data để dự báo các nguy cơ xã hội (như tự tử hoặc bạo hành) đang trở thành một phần không thể thiếu của nghề nghiệp trong tương lai.
>>> Xem thêm: Ngành công tác xã hội học những môn gì
4. Những thách thức và giá trị thực thụ của nghề trợ giúp con người
Hiểu về ngành công tác xã hội là ngành gì cũng đồng nghĩa với việc chấp nhận những mặt trái của nó. Đây là một nghề nghiệp có tỷ lệ “kiệt sức” (burnout) cao do thường xuyên tiếp xúc với những mặt tối của xã hội. Tuy nhiên, đằng sau những áp lực đó là những giá trị tự thân mà ít ngành nghề nào có được.
Để thành công và gắn bó lâu dài, người làm nghề cần một tinh thần thép và một chiến lược tự chăm sóc bản thân đúng đắn. Giá trị của nghề không nằm ở những bảng lương cao ngất ngưởng, mà nằm ở sự thay đổi tích cực của mỗi số phận mà họ chạm vào:
4.1. Đối mặt với áp lực tâm lý và sang chấn thứ cấp
Khi lắng nghe quá nhiều câu chuyện đau lòng, nhân viên xã hội rất dễ bị “sang chấn thứ cấp”. Do đó, khả năng tách biệt cảm xúc giữa công việc và đời sống cá nhân là một bài học bắt buộc trong quá trình hành nghề chuyên nghiệp.
4.2. Sự công nhận của xã hội và lộ trình thăng tiến
Mặc dù tại Việt Nam, vị thế của ngành đang dần được nâng cao qua các nghị định về nghề nghiệp, nhưng người làm nghề vẫn cần nỗ lực không ngừng để chứng minh giá trị thực tế của mình. Lộ trình thăng tiến từ nhân viên thực địa lên quản lý dự án, chuyên gia tư vấn cao cấp hay giảng viên nghiên cứu luôn rộng mở cho những ai có thực lực.
>>> Xem thêm: Ngành công tác xã hội có dễ xin việc
5. Học ngành công tác xã hội theo hệ từ xa tại trường Đại học Công đoàn
Học ngành Công tác xã hội theo hệ từ xa tại Trường Đại học Công đoàn đang trở thành lựa chọn phù hợp với nhiều người học hiện nay, đặc biệt là người đã đi làm, người ở xa trung tâm hoặc không có điều kiện học tập trung toàn thời gian. Với hình thức đào tạo từ xa, người học có thể chủ động sắp xếp thời gian học tập linh hoạt, học mọi lúc mọi nơi thông qua hệ thống bài giảng trực tuyến mà vẫn đảm bảo tiếp cận đầy đủ kiến thức chuyên ngành Công tác xã hội. Chương trình đào tạo được xây dựng bám sát nội dung chuẩn của Bộ Giáo dục và Đào tạo, kết hợp giữa lý thuyết nền tảng, kiến thức chuyên môn và kỹ năng thực hành cần thiết cho nghề nghiệp sau này.
Đặc biệt, Trường Đại học Công đoàn là cơ sở đào tạo uy tín, có nhiều kinh nghiệm trong các lĩnh vực khoa học xã hội, lao động và công tác xã hội, giúp người học không chỉ hiểu rõ ngành công tác xã hội là ngành gì mà còn có khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn công việc. Hình thức học từ xa còn giúp tiết kiệm chi phí, giảm áp lực đi lại, tạo điều kiện để người học vừa học vừa làm, từng bước nâng cao trình độ và mở rộng cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực công tác xã hội.
Thời gian học từ 1,5 – 4 năm tùy đối tượng đầu vào, sau khi tốt nghiệp học viên được nhận bằng cử nhân đại học có giá trị trương đương với hệ chính quy, không ghi hình thức đào tạo.
>>> Xem thêm: Ngành Công Tác Xã Hội Lương Bao Nhiêu
Kết luận:
Qua bài viết trên, chắc hẳn bạn đã có cái nhìn đầy đủ và rõ ràng hơn về ngành công tác xã hội là ngành gì. Đây không chỉ là một ngành học mang tính nghề nghiệp, mà còn là hành trình đóng góp giá trị cho cộng đồng và xã hội. Nếu bạn là người yêu thích các hoạt động xã hội, mong muốn giúp đỡ người khác và tạo ra sự thay đổi tích cực, thì ngành Công tác xã hội chính là cánh cửa mở ra cho bạn một tương lai bền vững và ý nghĩa.